4 cách phân loại các mô hình nhượng quyền

Nhượng quyền thương mại (franchise) được phân loại dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau, tùy thuộc vào cách thức hoạt động, lĩnh vực kinh doanh, và mức độ kiểm soát của bên nhượng quyền. Dưới đây là 4 cách phân loại phổ biến của các mô hình nhượng quyền:

Phân loại theo tính toàn vẹn của mô hình

Xét theo tính toàn vẹn của mô hình, trên thị trường hiện có 2 loại mô hình nhượng quyền thương mại (NQTM): nhượng quyền theo cách thức truyền thống (nhượng quyền tên thương hiệu hoặc phân phối sản phẩm) và nhượng quyền thương mại mô hình kinh doanh. Trong đó, NQTM mô hình kinh doanh là phổ biến nhất.

Dễ thấy hình thức NQTM truyền thống sẽ bao gồm nhượng quyền tên thương hiệu hoặc phân phối sản phẩm, mối ràng buộc giữa bên nhượng quyền và nhận quyền thường thông qua một hợp đồng phân phối, hoặc hợp đồng đại lý cho phép bên nhận quyền được phân phối sản phẩm, cũng như sử dụng nhãn hiệu của mình tại một khu vực nhất định. Ví dụ điển hình cho hình thức này có thể kể đến các nhà phân phối của các thương hiệu lớn như Pepsi; Coca-Cola.

Thứ hai là loại nhượng quyền hiện đại – nhượng quyền mô hình kinh doanh. Đây là hình thức liên quan đến việc cung cấp cho bên nhận quyền một mô hình kinh doanh hoàn chỉnh, bao gồm giấy phép tên thương mại; sản phẩm/ dịch vụ được bán; phương pháp hoạt động; kế hoạch tiếp thị chiến lược; quy trình kiểm soát chất lượng và các dịch vụ kinh doanh cần thiết. Mô hình này thể hiện rất rõ qua các chuỗi cửa hàng thức ăn nhanh như McDonald’s; KFC.

Phân loại theo thể loại hợp đồng

Ngoài cách phân loại ở trên, thường thấy các bên phân loại theo hợp đồng nhượng quyền, thường gặp là các nhóm sau:

• Single Unit (nhượng quyền đơn lẻ hay nhượng quyền một cơ sở kinh doanh): Với loại hình này, bên nhận quyền có quyền mở và vận hành một đơn vị nhượng quyền riêng lẻ.
• Multiple Unit (nhượng quyền đa đơn vị): Ngược lại với nhượng quyền đơn lẻ, bên nhận quyền có quyền mở và vận hành nhiều đơn vị nhượng quyền thương mại. Hình thức này được làm 2 loại gồm: Master Franchise và Area Development.
• Master Franchise (đại lý độc quyền): Hình thức này cho phép bên nhận quyền được mở nhiều đơn vị nhượng quyền trong một khu vực lãnh thổ cụ thể. Ngoài ra, bên nhận quyền cũng được trao quyền NQTM phụ hay tái nhượng quyền cho đơn vị thứ 3. Đại lý độc quyền đảm nhận một số trách nhiệm của bên nhượng quyền như cung cấp, hỗ trợ và đào tạo ban đầu cho bên nhận quyền phụ; nhận một tỷ lệ phần trăm phí nhượng quyền trả trước và phí bản quyền.
• Area Development (đại lý phát triển khu vực): hình thức nhượng quyền cho phép bên nhận quyền độc quyền phát triển ở một lãnh thổ cụ thể bằng cách mở nhiều đơn vị và không có quyền nhượng quyền phụ.

Phân loại theo phạm vi lãnh thổ

Tiêu chí phân loại thứ ba là phạm vi lãnh thổ, gồm có các loại hình sau:

• NQTM trong nước như Milano Coffee; Trung Nguyên Legend; E-coffee…
• NQTM từ nước ngoài vào Việt Nam, điển hình là một số thương hiệu nổi tiếng trên toàn cầu có thể kể đến như: Gongcha; Dingtea;  McDonald’s; Haagen-Dazs; Pizza Hut;  Burger King; Lotteria; BBQ Chicken…
• NQTM từ Việt Nam sang nước ngoài như Phở 24; Highland Coffee…

Các hình thức phân loại khác

Ngoài ra, các hình thức kinh doanh nhượng quyền còn phân loại theo một số yếu tố khác như:

• Theo mức độ tham gia đầu tư, NQTM chia thành: nhượng quyền không bỏ vốn đầu tư;  nhượng quyền có góp vốn đầu tư. Với hình thức thứ 2, bên nhượng quyền sẽ góp vốn bằng chính phần tiền thanh toán trước cho chi phí nhượng quyền lần đầu.
• Theo mức độ kiểm soát, NQTM chia thành: tham gia quản lý vận hành – rất phổ biến với các thương hiệu khách sạn quốc tế; (2) không tham gia quản lý vận hành.

Giới thiệu về nhượng quyền trung tâm tiếng Trung CNO: